نویسنده:
مدیر
تا همین چند سال پیش اگر می‌خواستید یک کسبوکار راه‌اندازی کنید، اولین چیزی که باید به آن فکر می‌کردید، اجاره و یا خرید یک مکان بود. آن روزها اگر به کسی می‌گفتید که بدون داشتن مکان فیزیکی و سرمایه زیاد، می‌توان کسب‌و‌کاری راه اندازی کرد که از کل دنیا مشتری داشته باشد، احتمالا تنها چیزی که می‌شنیدید یک قهقه‌ی بلند و طولانی بود!
اما این روزها به لطف پدیده‌ای به نام تجارت الکترونیک، همه چیز عوض شده است! مقداری اطلاعات و سرمایه، همراه با چاشنی صبر و پشتکار، تنها چیزهایی هستند که شما برای راه اندازی کسب و کارتان به آنها نیاز دارید. در این مقاله یاد می‌گیریم که تجارت الکترونیک چیست، چه مزایا و معایبی دارد و چه آینده‌ای در انتظارش است.
وقتی که اینترنت به یک جزء ثابت از زندگی روزمره مردم تبدیل شد، کسبوکارها به این فکر افتادند که «چطور می‌توانند از این مسئله به نفع خودشان استفاده کنند». این بود که روشی به نام تجارت الکترونیک یا E-commerce (مخفف Electronic Commerce) به وجود آمد. هر نوع فعالیت تجاری که در بستر اینترنت انجام شود، در حوزه تجارت الکترونیک قرار می‌گیرد.
در واقع طی تجارت الکترونیک اجرا و مدیریت یک فعالیت تجاری، به صورت غیر‌حضوری و غیرمستقیم انجام می‌شود. تجارت الکترونیک همان مرکز خرید شهر شماست، که در دنیای اینترنت جریان دارد.
شناخته‌شده‌ترین مثال تجارت الکترونیک، خرید آنلاین است. با این حال، تجارت الکترونیک می‌تواند انواع دیگری از فعالیت‌ها، مانند مزایده‌های آنلاین، درگاه‌های پرداخت، خرید بلیط آنلاین و بانکداری اینترنتی را نیز شامل شود. تجارت الکترونیک از طریق موبایل (تجارت موبایلی یا Mobile Commerce) به سرعت در حال رشد است. دلیل آن هم گسترش روز افزون تلفن‌های هوشمند و خرید راحت از طریق موبایل می‌باشد.
تجارت الکترونیک بر اساس نوع رابطه‌ی بین کسبوکار و مصرف‌کننده، و همچنین بر اساس نوع کالایی که مورد معامله قرار می‌گیرد، می‌تواند شکل‌های مختلفی داشته باشد. موارد زیر نمونه‌هایی از تجارت الکترونیک هستند.
زمانی که یک کسبوکار مستقیماً و بدون هیچ واسطه‌ای، محصول خود را به مصرف‌کنندگان می‌فروشد.
کسب‌و‌کاری که محصولات خود را به صورت عمده و در حجم و تعداد بالا، به سایر کسبوکارها می‌فروشد.
بعضی از کسبوکارهای اینترنتی، از خودشان محصولی ندارند و صرفا محصولات سایر کسبوکارها را می‌فروشند. اینگونه کسبوکارها، هیچ کدام از اجناسی که می‌فروشند را موجود ندارند. برای مثال تصور کنید می‌خواهید از برندی خرید کنید که در ایران نمایندگی ندارد.
در این صورت به دلیل بحث تحریم‌ها قطعا به مشکل می‌خورید. بعضی از فروشگاه‌های اینترنتی هستند که برای شما این خرید را انجام می‌دهند و در ازای آن مبلغی را دریافت می‌کنند. به این نوع کسب و کارهای اینترنتی، دراپ شیپینگ یا واسطه‌گری می‌گویند.
سرمایه لازم برای شروع یک کسبوکار، از طریق جمع آوری پول از مصرف‌کنندگان تامین می‌شود.
نمونه‌ی دیگر از کسبوکارهای تجارت الکترونیک، آن‌هایی هستند که از طریق فروش اشتراک کسب درآمد می‌کنند. یعنی شما تا زمانی میتوانید از کالا یا خدمت آنها استفاده کنید، که اشتراک آن محصول را به صورت اینترنتی خریده باشید. برای مثال برای دسترسی به تمام فیلم‌های موجود در «فیلیمو» باید اشتراک آن را تهیه کرده باشید.
محصول بعضی از کسبوکارهای اینترنتی کالای دیجیتالی هستند که از طریق دانلود کردن آنها را دریافت می‌کنیم. برای مثال دوره‌ها، ویدیوها و آهنگ‌هایی که قبل از استفاده باید خریداری شوند.
بعضی از کسب و کارهای اینترنتی، محصول فیزیکی ندارند؛ محصول این کسبوکارها، مهارت‌هایی است که به سایر افراد ارائه می‌دهند و در ازای آن مبلغی را دریافت می‌کنند. اجازه بدهید خودمان را مثال بزنیم. برای مثال ما در نبض مارکتینگ، خدمات دیجیتال مارکتینگ به کسبوکارها ارائه می‌دهیم.
قبل از اینکه برویم سراغ رایج‌ترین مدل‌های کسبوکار در تجارت الکترونیک، ابتدا یک تعریف مختصر از مدل کسبوکار ارائه می‌دهیم. مدل کسبوکار برنامه درآمدزایی یک کسبوکار را نشان میدهد.
منظور از مدل بازاریابی B2B یا Business To Business در تجارت الکترونیک، فروش یک کسبوکار به کسبوکار دیگر، به صورت اینترنتی است. برای مثال تصور کنید که قصد راه‌اندازی یک فروشگاه پوشاک زنانه را دارید و برای پیدا کردن اجناس مورد نیازتان، در گوگل عبارت «خرید عمده پوشاک زنانه» را سرچ می‌کنید. مدل کسبوکار تولیدکنندگان و عمده فروشانی که نمایش داده میشوند، از نوع B2B است.
بازاریابی B2C یا Business To Consumer به معنی فروش یک کسبوکار به مصرف‌کننده است. نمونه بارز این مدل از تجارت الکترونیک، فروشگاه‌های آنلاینی هستند که روزانه از آنها خرید می‌کنیم.
C2C یا Consumer to Consumer به معنی فروش یک مصرف‌کننده به مصرف‌کننده دیگر است. برای مثال دیوار و شیپور، که در آن یک مصرف‌کننده کالاهای خود را به شخص دیگری می‌فروشد.
C2B یا Consumer to Business به معنی فروش یک مصرف‌کننده به کسبوکار است. برای مثال عکاسانی که خدمات عکاسی به کسبوکارها ارائه می‌دهند.
تجارت الکترونیک طی چند سال اخیر رشد انفجاری داشته و کسبوکارهای زیادی را به سمت خود کشانده است. فکر می‌کنید این موضوع بی‌دلیل است؟ صاحبان کسبوکار در تشخیص دادن سود و یا زیان یک مسئله مهارت زیادی دارند. پس قطعا تجارت الکترونیک مزایایی داشته که توانسته این همه کسب و کار را به سمت خود بکشاند! در ادامه چند نمونه از این مزایا را برای شما آورده‌ایم.
بازار یک فروشگاه حضوری تنها محدود به مکان جغرافیایی است که در آن قرار دارد؛ اما یک فروشگاه آنلاین بازاری به وسعت جهان دارد! راه پیدا کردن به بازار جهانی، آن هم بدون هیچ هزینه‌ی اضافه‌ای، یکی از بهترین مزایای تجارت الکترونیک است.
یک فروشگاه اینترنتی ۲۴ ساعت شبانه روز باز است. این مسئله شانس فروش کسبوکارها را افزایش میدهد. با تجارت الکترونیک، چیزی به نام ساعت کاری معنی ندارد. چون کسبوکار شما می‌تواند ۲۴ ساعت شبانه روز، ۷ روز هفته و ۳۶۵ روز سال به به صورت بی‌وقفه به مشتریانتان کالا و خدمات ارائه دهد.
هزینه‌های اداره کردن کسب‌و‌کاری که بر پایه تجارت الکترونیک بنا شده، به طرز واضحی از کسبوکارهای سنتی کمتر است! دلیل واضح است. کسبوکارهای تجارت الکترونیک، هیچ هزینه‌ای بابت حقوق فروشندگان و هزینه‌ی اجاره مغازه نمی‌پردازند. و بیشتر هزینه‌ها صرف انبارداری و نگهداری محصول می‌شود.
حتی در کسبوکارهای کوچک مثل کسبوکارهای خانگی هزینه‌های انبارداری هم نگهداری کنار می‌رود. هر چه کسبوکارها بتوانند هزینه‌های اجرایی خود را کم کنند، می‌توانند قیمت و تخفیفات بهتری را به مشتریان ارائه دهند.
یک مشکل، در کسبوکارهای حضوری بسیار رایج است. احتمالا شما هم این جمله را از فروشندگان شنیده‌اید که «نمی‌دانم موجود داریم یا نه» یا «همین اطراف بود ولی نمی‌دانم الان کجاست». بخصوص اگر تعداد اجناس زیاد باشد و متراژ مغازه کم باشد.
کسبوکارهایی که از تجارت الکترونیک استفاده می‌کنند، می‌توانند به صورت اتوماتیک موجودی تمام اجناس خود را چک کنند. فرقی نمی‌کند که چقدر تعداد کالاها زیاد باشد، میتوانید تنها در چند ثانیه، موجودی کالاهای خود را بر اساس فاکتورهای مختلف چک کنید.
با داشتن یک کسبوکار تجارت الکترونیک، شما دیگر نیازی ندارید که از ۹ صبح تا ۵ بعدازظهر در دفتر خود، به صورت حضوری مشغول به کار باشید. تنها داشتن یک لپ تاپ و یک اینترنت خوب، برای اینکه بتوانید کارتان را به بهترین شکل ممکن انجام دهید، کافیست! بدون اینکه نیاز باشد ساعت‌ها وقت خود را در ترافیک، شلوغی و رفت‌و‌آمد هدر دهید.
وسوسه بهره بردن از این مزایا، بسیاری از صاحبان مشاغل را به سمت تجارت الکترونیک کشانده است. به همین دلیل تبدیل کسبوکار سنتی به دیجیتال به یکی از موضوعات داغ دنیای این روزها تبدیل شده است. اما برای اینکه با هر دو روی سکه آشنا شوید، در بخش بعدی با معایب تجارت الکترونیک آشنا می‌شویم.
در تجارت الکترونیک ارتباط حضوری با مخاطب یا بسیار کم است و یا اصلا وجود ندارد. بدون ارتباط رودررو با مخاطبان هدف هم، فهمیدن خواسته‌ها، نیازها و نگرانی‌های آنها بسیار سخت می‌شود. اما با این حال هنوز هم راه‌هایی برای جمع‌آوری اطلاعات از مشتریان وجود دارد. برای مثال از طریق نظرسنجی‌ها و تعاملاتی که تیم فروش و پشتیبانی با مشتریان دارند.
اگر سرعت وبسایت شما پایین بیاید و یا به کل از دسترس خارج شود، قطعا فروش شما با مشکل مواجه می‌شود. علاوه بر آن مشکلات فنی سایت، باعث می‌شود که مخاطبانتان تجربه کاربری بدی داشته باشند و بر تصویر برند شما در ذهن مخاطبانتان تاثیر منفی می‌گذارد.
بعضی از مشتریان ترجیح می‌دهند قبل از خرید یک محصول (بخصوص محصولات فیزیکی مانند کفش، لباس، محصولات زیبایی و غیره)، آن را از نزدیک دیده و لمس کنند. برای این افراد، تجربه خرید اینترنتی می‌تواند محدود‌کننده به نظر بیاید. البته این محدودیت، رفته رفته با اعتماد مشتریانتان به شما کمتر می‌شود.
اگر تصمیم گرفتید که تجارت الکترونیک را شروع کنید، باید بگویم که بهترین زمان را انتخاب کرده‌اید.
مرحله اول این است که انتخاب کنید چه محصولی را می‌خواهید بفروشید. منظور ما از محصول، الزاما کالا نیست. محصول شما می‌تواند خدماتی باشد که دیگران به آن نیاز دارند. باید به شما هشدار دهیم؛ انتخاب محصول کار ساده‌ای نیست! پس لازم است که مدتی وقت بگذارید و حسابی درباره آن فکر کنید.
محصولی که انتخاب می‌کنید باید دو ویژگی داشته باشد. اول اینکه سود خوبی داشته باشد. دوم اینکه آینده‌دار باشد؛ یعنی امکان پیشرفت و گسترش دادن آن وجود داشته باشد. برای انتخاب محصول فقط کافی است نگاهی به دور‌و‌برتان بیندازید و ببینید چه منابعی در اختیار دارید.
برای مثال ممکن است مهارتی داشته باشید که بتواند به دیگران کمک کند، چیزی که میتوانید خیلی خوب آن را بسازید و یا کالایی که خوب و بدش را تشخیص می‌دهید. وقتی که انتخاب کردید چه محصولی را می‌خواهید بفروشید باید تصمیم بگیرید که قرار است آن را از کجا و چگونه تامین کنید. چهار روش اصلی برای تامین محصولات وجود دارد:
این که باید دقیقا در مورد کدام جنبه از بازار تحقیق کنید را، محصول شما تعیین می‌کند. صرف نظر بر هر تجارت الکترونیکی واجب است که در مورد سه موضوع مهم اطلاعات داشته باشد. اول رقابت، دوم استراتژی قیمت‌گذاری و سوم مزیت رقابتی.
یکی از بهترین کارهایی که میتوانید در این مرحله انجام دهید طراحی بیزینس پلن یا همان طرح کسبوکار است. طرح کسبوکار درست مانند یک نقشه، مسیر رشد کسبوکار شما را در مقابل چشمانتان قرار میدهد. همچنین نشان میدهد که در این مسیر ممکن است با چه موانع و تهدید‌هایی روبرو شوید.
حالا که تصمیم گرفته‌اید چه محصولی را می‌خواهید بفروشید و دید نسبتا خوبی از بازار آن پیدا کرده‌اید، وقتش رسیده است که درمورد عناصر کلیدی تجارت الکترونیک خود فکر کنید.
برای مثال نام برندتان، نام دامنه، هویت برند و لوگو. اینکه برند خود را از همان ابتدا به صورت اصولی بسازید، به رشد سریع کسبوکار شما کمک می‌کند. قرار دادن محصولات در وب سایت مانند چیدن ویترین فروشگاه شما می‌باشد. وب سایت شما همزمان کار قفسه‌های فروشگاه، فروشندگان و صندوقدار را بطور همزمان انجام میدهد.
این روزها کلمه‌‌ی پایداری یا پایایی را زیاد می‌شنویم. آیا روش تولید این محصول پایدار بوده است؟ آیا خرید این محصول به پایداری کمک می‌کند؟ اما اصلاً این واژه یعنی چه و چه ربطی به مسائل محیط زیستی و کسبوکارها دارد؟
پایداری به معنی برآورده کردن نیازهای نسل فعلی، بدون به خطر انداختن نیازهای نسل آینده است. پایداری یعنی؛ ایجاد تعادل بین رشد اقتصادی، مراقبت از محیط زیست و رفاه اجتماعی.
بعضی از کسبوکارها به تنها چیزی که اهمیت می‌دهند به دست آوردن سود زیاد در مدت زمان کوتاه است؛ حتی اگر این مسئله به قیمت آسیب زدن به منافع جمعی تمام شود. اما بعضی از کسبوکارها هستند که درست برعکس این مسئله عمل می‌کنند. برای این کسبوکارها پایداری در اولویت قرار دارد. تحقیقات نشان داده است که اینگونه کسبوکارها ۵.۸ برابر سریع‌تر از سایر کسبوکارها رشد می‌کنند و نرخ تبدیل آنها ۲۰ درصد بیشتر است.
راه‌های زیادی برای نشان دادن پایداری در کسب‌و‌کارتان وجود دارد. برای مثال میتوانید در بسته‌بندی محصولات‌تان از موادی که آسیبی به طبیعت نمی‌زنند استفاده کنید و یا میتوانید محصولات و مواد اولیه خود را از از کسبوکارهایی تهیه کنید که به پایداری و مسائل زیست محیطی اهمیت می‌دهند. و یا برای مثال اگر یک برند لوازم آرایشی هستید میتوانید از تست حیوانی برای تولیدات محصولات خود استفاده نکنید.
آنچه که مهم است این است که امروزه، پایداری به یک دغدغه مهم برای خریداران تبدیل شده است. شما نیز به عنوان یک کسبوکار، باید پا‌به‌پای دغدغه‌های مشتریانتان پیش بروید. مصرف‌کنندگان هنگام خرید به مسائل زیست محیطی توجه زیادی می‌کنند و این توجه در آینده بیشتر هم خواهد شد. بنابراین باید به صورت مداوم به دنبال ایده‌های خلاقانه‌ای باشید، که پایداری کسبوکار شما را نشان دهند.
چند سالی هست که استفاده از چت بات‌ها در بین کسبوکارها مرسوم شده است و هر سال پیشرفته‌تر از سال قبل میشوند. چت بات‌ها در شبکه‌های اجتماعی و سایر کانال‌های بازاریابی به مشتریان شما کمک می‌کنند که به هدفشان برسند.
دستیار‌های هوش مصنوعی نیز برای کسبوکارهای آنلاین بسیار مهم هستند. آنها در مدیریت میزان موجودی، سفارش مجدد و انجام سایر فرایند‌ها به کسبوکارها کمک می‌کنند. همچنین وقت شما را برای انجام فعالیت‌هایی که هیچگاه فرصت انجام دادنشان را نداشته‌اید خالی می‌کنند.
هرسال که می‌گذرد هوش مصنوعی به یک بخش جدید از کسبوکارها نفوذ می‌کند. در چند سال اخیر بر روی هوش مصنوعی و چت بات‌ها سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام شده است. پیشرفت‌های چشمگیری که در این زمینه حاصل شده نشان میدهد که هوش مصنوعی در آینده تجارت الکترونیک نیز نقش خواهد داشت.
اتوماسیون عنصر کلیدی در دنیای تجارت الکترونیک است. تا به الان ۶۱ درصد از شرکت‌ها در سطح جهان حداقل از یک نوع نرم‌افزار و یا ابزار اتوماسیون استفاده می‌کنند. با وجود مزایایی که اتوماسیون بازاریابی دارد پیش بینی می‌شود، در سال‌های آینده سرمایه‌گذاری‌های بیشتری از طرف کسبوکارها بر روی آنها صورت بگیرد. در کسبوکارهای تجارت الکترونیک، اتوماسیون می‌تواند در اتوماتیک کردن انبارداری و بازاریابی مفید باشد.
در مورد اتوماسیون بازاریابی بیشتر بدانید…
اتوماسیون، زمان کارکنان شما را برای انجام دادن فعالیت‌های مهم و اساسی کسب‌و‌کارتان باز می‌کند. میتوانید با استفاده از آن بازاریابی ایمیلی انجام دهید، تجربه شخصی سازی شده برای مشتریانتان بسازید. همچنین اتوماسیون مسائل مهمی را که ممکن است به طور معمول فراموششان کنید را به شما یادآوری می‌کند. برای مثال موجودی کالاهایی که رو به اتمام هستند.
هزاران ابزار و نرم افزار اتوماسیون بازاریابی وجود دارد که میتوانید از آنها در کسب‌و‌کارتان استفاده کنید. فقط کافی است یک سرچ کوچک انجام دهید و نرم افزاری که بیشترین تناسب را با محصولاتان دارد انتخاب کنید.
کسبوکارهای تجارت الکترونیک مدام سعی می‌کنند که تجربه خرید مشتریان خود را بهتر کنند. در حال حاضر الگوریتم‌هایی وجود دارند که که رفتار مشتریان را بررسی می‌کنند. این الگوریتم‌ها به کسبوکارها کمک می‌کنند که کمپین‌های تبلیغاتی خودشان را متناسب با رفتار مصرف‌کنندگان طراحی کنند. بنابراین کالاهایی به مصرف‌کنندگان نمایش داده میشوند که متناسب با سلیقه و نیاز آنها بوده و بیشتر احتمال دارد که آنها را بخرند.
اما ممکن است که در آینده ما به یک نقطه شکست در مورد این الگوریتم‌ها برسیم. چرا؟
چون به نظر می‌رسد که در سرتاسر وب، مردم از دانستن اینکه الگوریتم‌ها به جای انسان‌های واقعی به آنها پیام می‌دهند خسته شده‌اند. آنها دوست دارند که پیام‌های شخصی سازی شده‌تری دریافت کنند.
خریداران دوست دارند احساس کنند یک انسان واقعی پشت صفحه کامپیوتر نشسته است که به نیازهای آنها اهمیت میدهد و آنها را درک می‌کند. تحقیقات هم این احساس را تایید می‌کنند. طبق گفته‌ی ۷۶ درصد از مصرف‌کنندگان، ارتباط مستقیم و شخصی سازی شده، یک عامل اساسی در اعتماد به یک برند است.
همه این‌ها را گفتیم که به شما این هشدار را بدهیم. شخصی سازی، بخش جدایی ناپذیر از آینده‌ی تجارت الکترونیک خواهد بود! پس بهتر است از همین الان به فکر راهی باشید تا تجربه‌ای منحصر به فرد را از کسبوکار خود به مشتریانتان هدیه دهید؛ تجربه‌ای که هرگز آن را فراموش نکنند.
همانطور که در بخش‌های قبلی گفتیم، یکی از بزرگترین معایب تجارت الکترونیک این است که مشتریان نمی‌توانند قبل از خرید یک محصول، آن را امتحان کنند. رفتار مصرف‌کننده‌ها نشان میدهد که وقتی قبل از خرید یک محصول، آن را لمس و یا امتحان می‌کنند، رضایت بیشتری از خریدشان دارند. در تجارت الکترونیک چنین امکانی وجود ندارد. اما تکنولوژی همیشه یک قدم جلوتر از محدودیت‌هاست. می‌پرسید چطور؟ با تکنولوژی واقعیت افزوده.
برای اینکه بهتر منظور ما را متوجه شوید، فقط کافی است به ویدیو زیر دقت کنید.
با این سرعتی که تکنولوژی پیشرفت می‌کند بعید نیست که در آینده بتوانیم محصولاتی را که خریداری می‌کنیم لمس کنیم و یا حتی آنها را مزه کنیم!
هرگونه فعالیت تجاری که در دنیای اینترنت انجام شود، در حوزه تجارت الکترونیک قرار دارد. با وجود مزایایی که تجارت الکترونیک دارد، در سال‌های اخیر کسبوکارهای زیادی به سمت آن کشیده شده‌اند. برای مثال ورود به بازار جهانی آن هم با هزینه‌ای بسیار کم، فروش ۲۴ ساعته و کار کردن بدون محدودیت مکانی.
برای راه‌اندازی تجارت الکترونیک، ابتدا لازم است که یک محصول داشته باشید، سپس لازم است که در مورد بازار آن تحقیق کنید. حالا میتوانید درمورد اجزای کلیدی برند خود مانند نام، لوگو و غیره فکر کنید. سپس وبسایت خود را طراحی کرده و کسبوکار خود را شروع می‌کنید.
سوالات متداول
هر نوع فعالیت تجاری که در بستر اینترنت انجام شود، در حوزه تجارت الکترونیک قرار می‌گیرد. در واقع طی تجارت الکترونیک اجرا و مدیریت یک فعالیت تجاری، به صورت غیر‌حضوری و غیرمستقیم انجام می‌شود.
بازار جهانی، فروش شبانه روزی، هزینه‌های کمتر، مدیریت موجودی، کار کردن بدون محدودیت مکانی از مزایای تجارت الکترونیک است.
توجه برندها به مسائل محیط زیستی بیشتر می‌شود، هوش مصنوعی و چت بات‌ها دستیار شخصی کسبوکارها خواهند شد، اتوماسیون رونق بیشتری خواهد گرفت، شخصی سازی کلید موفقیت خواهد بود و مشتریان قبل از خرید از محصول دید بهتری خواهند داشت.
محتوای این بلاگ توسط کارشناسان تایید شده است.
با تشکر از شما برای زمانی که صرف مطالعه این محتوا کردید.
تیم تولید محتوا | آژانس خلاقیت نبض مارکتینگ
مطالعه بیشتر
02188948917
09390724676
