گیمیفیکیشن؛ کار کردن با چاشنی بازی و سرگرمی

گیمیفیکیشن فعالیت‌های روزمره و فرایند یادگیری را به تجربیاتی شبیه به بازی تبدیل می‌کند تا آن‌ها را جذاب‌ و پویاتر کند. شما کدام را ترجیح می‌دهید؟ اینکه هر روز بدون هیچ نشاط و تعاملی با سایر همکاران به محل کار خود رفت‌وآمد داشته باشید و دائم ساعت خود را چک کنید و منتظر تمام شدن ساعت کاری باشید؟ یا اینکه به کار خود به چشم یک بازی جذاب نگاه کنید و با اشتیاق، هر روز خود را برای چالش‌ها و اتفاقات جدید آماده کنید؟
گیمیفیکیشن دقیقاً می‌خواهد همان کارهای روزانه‌ای که انجام می‌دهید را پرجنب‌وجوش‌تر کند و محیط کاری شما را به مکانی پر از ایده‌های پیشرفت و ترقی تبدیل کند. در نتیجه شما به فردی سرزنده و خوش‌فکر تبدیل می‌شوید که از کار خود لذت می‌برید و احساس بیهودگی نمی‌کنید.
به عنوان یک مشتری و مصرف‌کننده چطور؟ ترجیح می‌دهید که صرفاً کالا یا خدماتی را خریداری کنید؟ یا در عین خرید و برطرف کردن نیازهایتان، سرگرم شوید و حس لذت‌بخشی را تجربه کنید؟ تازه هنگام خرید کردن موفق به کسب امتیاز هم شوید و جایزه ببرید!

با ما همراه باشید تا به‌طور مفصل توضیح دهیم که گیمیفیکیشن در بازاریابی کسب‌وکارتان چه اهمیتی دارد و چگونه عمل می‌کند.

گیمیفیکیشن چیست؟

گیمیفیکیشن به نوعی یعنی تبدیل کردن چیزی به بازی تا آن را سرگرم کننده‌تر و جذاب‌تر کند. فرض کنید یک لیست از کارهای روزمره دارید و هر بار که چیزی را چک می‌کنید، امتیاز یا پاداشی دریافت می‌کنید؛ مانند وقتی که در بازی‌های ویدئویی با کسب امتیاز به مراحل بالاتر می‌روید. گیمیفیکیشن می‌تواند کارهای خسته‌کننده را هیجان‌انگیزتر کرده و شما را برای انجام کارهای بیشتر تشویق کند. این سیستم در شرکت هایی که ابزارشان کامپیوتر است (مانند شرکت خدمات سئو)، می‌تواند باعث افزایش بازدهی شود.
“Gamification” یعنی استفاده از المان‌ها و سازوکارهای یک بازی مانند امتیازدهی، رقابت، چالش‌ها، مراحل و قوانین بازی، جایزه‌ها و… در سایر فعالیت‌هایی که جزء حوزه بازی و سرگرمی به حساب نمی‌آیند. اصولاً از گیمیفیکیشن به عنوان یک تکنیک بازاریابی آنلاین برای تشویق مشتریان یا کاربران به تعامل بیشتر با یک کالا یا خدمات استفاده می‌شود. البته از دیگر کارکردهای آن نباید غافل شد؛ یعنی کاربرد آن در فعالیت‌های آموزشی و در سیستم مدیریت پروژه، تیم کارمندان و حتی شرکا و همکاران تجاری که می‌تواند میزان و کیفیت تعامل میان آن‌ها را در قالب سرگرمی و پویایی یک بازی بسیار بالا ببرد.
قبل از شروع بحث بهتر است ابتدا درباره معادل فارسی «گیمیفیکیشن» صحبت کنیم. با جستجو در وب فارسی شاید شما با کلمات متفاوتی روبه‌رو شوید که  همگی اشاره به گیمیفیکیشن دارند؛ کلماتی مثل «بازی سازی» یا «بازی آفرینی»، «بازی‌وار سازی» و «بازی کاری». در کل چندان توافقی بر سر این که چه واژه‌ای معادل فارسی درستی برای گیمیفیکیشن است وجود ندارد و برخی معتقدند که اصلاً این کلمه قابل ترجمه نیست.
به هر حال پس از یادگیری مفهوم گیمیفیکیشن و کاربرد آن، خودتان خواهید فهمید کدام واژه معادل مناسبی برای گیمیفیکیشن است و یا شاید به این نتیجه رسیدید که اصلاً این کلمه ترجمه‌پذیر نیست!

در ادامه بهتر است برای اینکه شناخت خوبی از گیمیفیکیشن به دست آورید، قبل از هر چیز با دو مفهوم پایه‌ای بازی‌های ویدیویی آشنا شوید. این مفاهیم عبارتند از:

• مکانیک بازی

مکانیک بازی اعمال و قوانین خاصی است که بازیکنان برای تعامل با یک بازی در چارچوب آن عمل می‌کنند. بازی با ماشین اسباب‌بازی را تصور کنید. روشی که برای به حرکت درآوردن آن استفاده می‌کنید، اینکه چگونه می‌تواند بچرخد و یا روشی که ممکن است در مراحل مختلف سرعتش افزایش یابد یا کند شود، همه بخشی از نحوه بازی شما با آن است.

به‌طور مشابه در بازی ویدویی، مکانیک بازی می‌تواند مواردی مانند جمع‌آوری امتیاز، مراحل و مأموریت‌ها، حرکت کردن کارکتر، حل معما و یا رقابت با دیگران باشد. این‌ها ابزارهایی هستند که باعث می‌شوند بازی کار کند و تعیین می‌کنند که چگونه بازی کنید و وقتی کارهای خاصی را انجام می دهید چه اتفاقی می افتد.

• دینامیک بازی

دینامیک بازی، قوانین و ساختارهای اساسی و بزرگی هستند که بازیکنان را در نحوه عملکرد و تعامل با بازی راهنمایی می‌کنند. به آن مانند وسایل زمین بازی یک پارک فکر کنید. همان‌طور که تاب‌ها، سرسره‌ها و الاکلنگ‌ها روش‌های متفاوتی برای بازی دارند، دینامیک یا پویایی بازی مسیرها و تجربیات مختلفی را در یک بازی ارائه می‌دهد. آن‌ها چالش‌ها، اهداف، پاداش‌ و جریمه‌ها را تعیین کرده و بازی را سرگرم‌کننده و جذاب می‌کنند. به این ترتیب اغلب بازیکنان را تشویق می‌کنند که بیشتر و بیشتر بازی کنند.
تا اینجا شناختی کلی از گیمیفیکیشن به دست آوردید، با خواندن ادامه مقاله شما با ابعاد مختلف آن آشنا می‌شوید و می‌توانید برای کسب‌وکار و یا سازمان خود ایده‌های ایجاد یک بازی را پرورش دهید و آن‌ها را عملیاتی کنید.

با توجه به توضیحات بالا، در تصویر زیر می‌توانید قالب ساده یک بازی استاندارد را به‌خوبی مشاهده کنید.

 

۱۰ مزیت کاربردی گیمیفیکیشن که باید آن را بدانید!

برای آنکه به خوبی به اهمیت گیمیفیکیشن پی‌ببرید و با مزایای آن آشنا شوید، در ادامه در قالب «۱۰ توصیه کاربردی»، به شما می‌گوییم که با استفاده از روش گیمیفیکیشن چه اهدافی را می‌توانید در سازمان یا محیط کسب‌وکار خود محقق کنید. مسلماً با رسیدن به این اهداف، از مزایای بی‌شمار گیمیفیکیشن بهره‌مند خواهید شد.

• افزایش تعامل

ترکیب عناصر بازی، کارها و فعالیت‌ها را جذاب‌تر می‌کند و شرکت‌کنندگان را برای مدت طولانی درگیر نگه دارید.

• رفتار انگیزشی

با استفاده از مکانیک و دینامیک بازی مانند پاداش‌ها و چالش‌ها، شرکت‌کنندگان را به سمت رفتارها و انتظارات مورد نظرتان تشویق کنید.

• تقویت یادگیری

با ایجاد فضای آموزشی سرگرم‌کننده و لذت‌بخش از طریق گیمیفیکیشن، فرآیند یادگیری را تقویت و همچنین آسان‌تر می‌کند.

• افزایش بهره‌وری

 کارایی و بهره‌وری افراد را از طریق ایجاد وظایفی که حسی شبیه مأموریت‌های بازی می‌دهد، بالا ببرید.

• تشویق مشارکت

با ایجاد فضایی پویا، جذاب و هیجان‌انگیز، نرخ مشارکت افراد را در فعالیت‌ها و پلتفرم‌ها افزایش دهید.

• بهبود تجربه کاربری

تجربه کاربر در استفاده از یک کالا، خدمات یا سیستم مدیریت پروژه را تا آنجا که می‌توانید از طریق گیمیفیکیشن، به‌طور خلاقانه‌ای پرهیجان و درگیرنده‌کننده کنید.

• برانگیختن نوآوری

با به چالش کشیـدن شرکت‌کنندگان برای تفکر خارج از چارچوب و تعامل عمیق با محتوا یا وظایف در دست، خلاقیت و نوآوری را تقویت کنید.

• ایجاد وفاداری

وفاداری به یک برند، محصول یا جامعه را با ایجاد حس موفقیت و تعلق از طریق عناصر بازی‌سازی شده افزایش دهید.

• هموار کردن و بهبود مسیر تغییرات کاربران 

بازی‌ها را طوری طراحی کنید که افراد با درگیر شدن، به سمت بهبود رفتار خود در زمینه‌های اجتماعی، سلامت و یا آموزشی پیش روند. در واقع با نشان دادن «آن چیزی که کار می‌کند و جواب می‌دهد» به‌شکلی مناسب و سرگرم‌کننده، افراد را به سمت رفتاری که صحیح و مورد انتظارتان هست، هدایت کنید.

• تقویت تعامل اجتماعی

مشارکت اجتماعی و همکاری را با ترکیب فضای چند نفره و گروهی، تابلوی امتیازات و اشتراک‌گذاری تجربیات ارتقا دهید و فعالیت‌ها را هر چه بیشتر به سمت اشتراکی‌ و رقابتی‌تر شدن ببرید.

حالا نوبت می‌رسد به تعریف و کاربرد گیمیفیکیشن در حوزه‌های مختلف که ما در ادامه به تفکیک مهم‌ترین آن‌ها را توضیح داده‌ایم.

گیمیفیکیشن در کسب‌وکارها چگونه کار می‌کند؟

کافی‌شاپی را تصور کنید که قصد فروش قهوه بیشتری دارد و در عین حال می‌خواهد مشتریان خود را راضی نگه دارد و حتی آن‌ها را خوشحال کند. حالا با چند ترفند خیلی ساده بازی سازی ببینیم که گیمیفیکیشن چطور مشتریان این کافه را برای خرید بیشتر سر ذوق می‌آورد.

• کارت وفاداری به عنوان امتیاز

 هر بار که مشتری قهوه می‌خرد، یک مهر (یا برچسب) روی کارت وفاداری می‌خورد. هر مهر معادل یک امتیاز است.

• مرحله‌بندی

پس از دریافت ۱۰ مهر ( امتیاز)، کارت مشتری پر می‌شود و این مرحله به پایین می‌رسد و او به مرحله بعدی می‌رود.

• پاداش صعود به مرحله بالاتر

مشتری می‌تواند با نشان دادن کارت وفاداری خود که پر شـده است، یک قهوه رایگان دریافت کند.

• تابلوی امتیازات

ممکن است کافی‌شاپ یک تابلوی بامزه داشته باشد که در آن اسامی مشتریانی را که بیشترین کارت‌ها را در یک ماه تکمیل کرده‌اند، قرار دهد و افراد را کاملاً دوستانه وارد رقابت کند.

• نشان‌های ویژه

 یک چالش در نظر بگیرید؛ مثلاً پیشنهادی وسوسه‌کننده‌ که اگر در کنار قهوه خود کیک هم سفارش دهید، یک نشان ویژه می‌گیرید. همچنین اگر نشان‌هایتان به عدد ۱۰ برسد، یک وعده رایگان ناهار به همراه یک دوست را مهمان کافه خواهید شد.
با شبیه‌تر کردن فرآیند خرید قهوه به یک بازی، مشتریان پس از مدتی با جمع‌آوری مهرها، نشان‌ها و دریافت جوایز، از آمدن به کافه و مشغول بازی شدن لذت خواهند برد. به این ترتیب، گیمیفیکیشن مشتریان این کافی‌شاپ را خوشحال‌تر می‌کند و حتی کنجکاوی افراد دیگر را برمی‌انگیزاند که به این کافه بیایند و وارد بازی شوند.

گیمیفیکیشن در یک سازمان چگونه کار می‌کند؟

شرکتی را در نظر بگیرید که می‌خواهد کارمندانش در انجام وظایف روزانه خود شور و نشاط بیشتری را تجربه کنند و مهارت‌های بیشتری یاد بگیرند. به همین منظور مدیریت تصمیم می‌گیرد که به واسطه بازی آفرینی یا همان گیمیفیکیشن به اهدافی که گفتیم برسد. در نتیجه یک بازی طراحی می‌کند که از این قرار است:

• امتیاز انجام وظایف

کارمندان برای انجام کارهای روزانه یا انجام پروژه‌های اضافی امتیاز کسب می‌کنند؛ همانند بازی‌های موبایلی که شرکت‌کنندگان سکه جمع می‌کنند.

• مرحله ارتقا و رشد حرفه‌ای

کارمندان پس از مدتی که میزان مشخصی از امتیازات را دریافت کردند، ترفیع می‌گیرند و به مرحله بعد وارد می‌شوند.

• نشان ویژه برای مهارت‌ و خلاقیت

وقتی یک کارمند مهارت جدیدی مانند کار با یک نرم افزار را یاد می‌گیرد و یا در کار خود خلاقیت به خرج می‌دهد، یک نشان ویژه (لوح تقدیر) دریافت می‌کند؛ مانند آیتم‌هایی که شرکت‌کنندگان در بازی‌هایی مثل کلش آف کلنز (Clash of Clans) به دست می‌آورند.

• تابلوی اعلان امتیازات

از این طریق افراد سازمان می‌بینند که چه کسی بیشترین امتیاز یا نشان را دارد و تشویق می‌شوند که وارد رقابت دوستانه با همکاران خود شوند.

• جوایز و پاداش‌ها

کارمندان با رسیـدن به مراحل خاص و یا کسب نشان‌های ویژه می‌توانند از مزایایی مانند یک روز تعطیل اضافی، کارت هدیه نقدی، بلیط سفر و… به عنوان جایزه برخوردار شوند.

با چنین سیستمی خواهیم دید که گیمیفیکیشن چقدر می‌تواند محیط کار برای پرسنل را جذاب کند و بهره‌وری آن‌ها را افزایش دهد. بدین‌ترتیب روحیه سازمانی بالا می‌رود و فرایند کار نه‌تنها دیگر طاقت‌فرسا نیست، بلکه پویا و سرگرم‌کننده خواهد شد.

گیمیفیکیشن در بازاریابی دیجیتال

 گیمیفیکیشن یک استراتژی به حساب می‌آید که در آن کسب‌وکارها برای جذب بیشتر مشتریان و تشویق آنان به مشارکت و رفتارهای خاصی در کمپین‌های بازاریابی خود استفاده می‌کنند. این استراتژی می‌تواند شامل کسب امتیاز برای خرید، دادن جوایز ویژه‌ای از طریق بازی‌های طراحی شـده و یا رقابت در چالش‌ها برای پاداش باشد.
به عنوان مثال، یک فروشگاه لباس تصمیم می‌گیرد که از گیمیفیکیشن برای فروش بیشتر محصولات خود استفاده کند. به این منظور یک اپلیکیشن راه‌اندازی می‌کند که در آن مشتریان برای هر خرید و اشتراک‌گذاری دیدگاه و یا اشتراک‌گذاری محتوای فروشگاه در رسانه‌های اجتماعی، امتیاز کسب کنند.
بعد از جمع شدن امتیازات، هر مشتری می‌تواند در سطوح مختلفی که هر کدام مزایای خاص خود را دارد، عضو فروشگاه شود. برای نمونه، مزایایی از قبیل تخفیف‌های انحصاری، دسترسی زودهنگام به فروش یا کالاهای رایگان. این رویکرد در بازاریابی که همراه با بازی است نه‌تنها خرید را لذت‌بخش‌تر می‌کند و مشتری را راضی نگه می‌دارد، بلکه منجر به مراجعه مستمر و وفاداری مشتری به فروشگاه می‌شود.

گیمیفیکیشن  در فروش

گیمیفیکیشن در فروش یعنی استفاده از عناصر و ابزارهای بازی برای بهبود و تقویت فرآیند فروش که آن را برای تیم‌های فروش و مشتریان جذاب‌تر می‌کند که در ادامه به تفکیک توضیح خواهیم داد
برای تیم‌ فروش:

• امتیازها و جوایز

فروشندگان برای انجام کارهایی مانند برقراری تماس، تنظیم جلسات، به نتیجه رسانـدن معامله یا بستـن قرارداد، امتیاز کسب می‌کنند که نهایتاً منجر به پاداش‌هایی از سوی شرکت می‌شود.

• تابلوی اعلان امتیازات

این تابلو نشان می‌دهد که چه کسی بیشترین امتیاز یا فروش را دارد و رقابتی بین اعضای تیم شکل می‌گیرد که منجر به انگیزه بیشتر برای فروش بیشتر می‌شود.

• دریافت نشان و ارتقا به سطوح بالاتر

فروشندگان می‌توانند بعد از رسیـدن به نقاط عطف فروش یا تسلط بر مهارت‌هایی خاص، نشان (لوح تقدیر) دریافت کنند و ترفیع بگیرند.

برای مشتریان:

• ارائه نسخه آزمایشی محصول

مشتریان می‌توانند از طریق نسخه‌های آزمایشی، با کالا یا خدمات مورد نظر خود در قالب بازی ارتباط برقرار کرده و خودشان ویژگی‌های آن را به‌طور سرگرم‌کننده‌ای کشف کنند.

• برنامه وفاداری

مشتریان برای خرید، اشتراک‌گذاری یا تعامل با برند امتیاز کسب می‌کنند. این امتیازها را می‌توان در قالب تخفیف‌ها، خدمات یا کالای رایگان به مشتریان وفادار ارائه کرد.

• چالش‌ها و مسابقات

مشتریان می‌توانند در چالش‌ها و مسابقات مربوط به کالا یا خدمات فروشگاه، شرکت کنند و شانس برنـده شـدن و گرفتـن جایزه را بالا ببرند.

گیمیفیکیشن در آموزش و یادگیری چگونه کار می‌کند؟

گیمیفیکیشن در آموزش، با جذاب‌ و سرگرم‌کننده‌تر کردن فرآیند یادگیـری، آن را به یک بازی تعاملی تبدیل می‌کند؛ یعنی دیگر خبری از صرفاً نشستـن و گوش دادن نیست. همه افراد در زمان آموزش مشارکت فعال دارند و با به چالش کشیـدن خود هیجان و شادی بیشتری را تجربه می‌کنند. به این صورت هنگامی که  المان‌ها و اجزای تشکیل‌دهنده یک بازی مثل امتیازها، مراحل، چالش‌ها و نشان‌ها را در فعالیت‌های آموزشی به‌کار بریم، افراد انگیزه بیشتری برای مشارکت و پیشرفت پیدا می‌کنند.
استفاده از گیمیفیکیشن باعث می‌شود که افراد مختلف بخواهند وارد بازی شوند و با دیگران به‌طور دوستانه رقابت کنند. به همین خاطر هم مهارت‌های زیادی را یاد می‌گیرند و هم از فرآیند آموزش و یادگیری خود بسیار لذت می‌برند و احساس سختی و اجبار نمی‌کنند.

امیداوریم که خواندن این مقاله برای شما مفید بوده و اطلاعات مفیدی کسب کـرده باشید. در بخش نهایی هم نوبت می‌رسد به فرایند چگونگی طراحی گیمیفیکیشن که دانستن آن خالی از لطف نیست.

۸ مرحله اصلی برای طراحی و اجرای گیمیفیکیشن

برای آنکه تصویری کلی از مراحل ساخت و اجرای گیمیفیکیشن داشته باشید، ۸ مرحله اصلی و استاندارد طراحی آن را به شما علاقه‌مندان و طراحان بازی معرفی کنیم؛

۱ – تعیین اهداف کسب‌وکار

۲ – تجزیه‌وتحلیل کسب‌وکار

۳ – طراحی نقشه راه و برنامه عمل

۴ – طراحی پلتفرم اختصاصی

۵ – ساخت پلتفرم گیمیفیکیشن

۶ – آزمایش عملکرد پلتفرم گیمیفیکیشن

۷ – جمع‌آوری و آنالیز بازخورد کاربران

۸ – نهایی کردن و توسعه نرم‌افزار گیمیفیکیشن

آنچه در این مقاله گفتیم…

کاربرد گیمیفیکیشن به عنوان ابزاری قدرتمند، باعث می‌شود که بسیاری از فعالیت‌ها و وظایف تکراری روزانه در محیط کسب‌وکارها و سازمان‌ها، به‌طرز قابل‌ توجهی درگیرکننده و پرهیجان شود. به همین خاطر انگیزه افراد برای فعالیت و تعامل بیشتر افزایش می‌یابد. بازی‌وار سازی در قالب‌های مختلف بازاریابی، آموزش و سازمانی استفاده شود.
برای پیاده‌سازی گیمیفیکیشن باید بتوانید به‌خوبی عناصر بازی‌های کامپیوتری مانند امتیازدهی، مرحله‌بندی، نشان‌ها و آیتم‌های خاص، مأموریت‌ها و… را در محیط کسب‌وکار خود به‌کار ببرید؛ بستـه به اهداف خود چه در قالب سیستم مدیریت پروژه، چه طراحی اپلیکیشن فروش یا آموزشی.
گیمیفیکیشن یک راه خلاقانه برای رسیـدن به اهدافتان از طریق بازی و تفریح محسوب می‌شود؛ بنابراین، موقعی که با یک کار خسته‌کننده مواجه شدید، به این فکر کنید که چگونه می‌توانید آن را به‌واسطه بازی سازی مهیج‌ و لذت‌بخش‌تر کنید.

نوشته شـده در تیم تحریریه نبض مارکتینگ

 شاید برای شما هم سوال باشد…

۱ – گیمیفیکیشن به چه معنا است؟

گیمیفیکیشن به معنی تبدیل کردن فعالیت‌های روزانه، بازاریابی یا فرایند‌های آموزشی به یک بازی شبیه بازی‌های ویدیویی است.

۲ – هدف از گیمیفیکیشن چیست؟

هدف از گیمیفیکیشن جذاب کردن هر چه بیشتر فرایند کار، یادگیری و همچنین بازاریابی است تا همه افراد از طریق بازی و سرگرمی به اهداف مورد نظر خود برسند.

۳ – گیمیفیکیشن در بازاریابی دیجیتال چه کاربردی دارد؟

از طریق گیمیفیکیشن، شما می‌توانید به‌طرز قابل توجهی مشتریان خود را از طریق طراحی بازی و دادن امتیاز و پاداش، ترغیب به خرید کنید؛ یعنی مشتری فقط از شما کالا یا خدماتی را دریافت نمی‌کند؛ بلکه در حین خرید کردن، سرگرم بازی می‌شود. به همین دلیل تجربه خرید از فروشگاه برای او لذت‌بخش و به‌یادماندنی می‌شود.